મહર

અર્થ

• પું.
  • અરબસ્તાનમાં થતું એક જાતનું કરિયાણું.
  • એ નામનું એક સ્વર્ગ.
  • એ નામનો જરથોસ્તી મહિનાનો સોળમો દિવસ.
  • એક જાતનું પક્ષી.
  • કરિયાવર; સ્ત્રીધન.
  • રાય; રાજા.
  • લગ્ન પહેલાં સ્ત્રીને આપેલી બક્ષિશ.
  • લગ્નનો કરાર.
  • વ્રજમાં જમીનદારોને માટે બોલાતો એક આદરસૂચક શબ્દ. કોઇ વાર શ્રીકૃષ્ણના પિતા નંદને માટે પણ તેનું નામ લીધા વગર આ શબ્દ વપરાય છે.
  • સરદાર
  • મર્મમાં કહેવું તે; મર્મ; વ્યંગ; કટાક્ષ; મહેણું; ઓઠું; મર્મ વચન.

• સ્ત્રી.
  • મહેર; કૃપા; દયા; અમીદૃષ્ટિ; મહેરબાની. (વ્યુત્પત્તિ: અરબી)
  • સ્ત્રી; પત્ની.
  • મહેણું, ટોણું (કાઠિયાવાડી)
    • ઉદાહરણ
      1946, ઝવેરચંદ મેઘાણી, પરકમ્મા, page ૧૧૪:

      ‘ચડીને નીકળશે એટલે કાઠીઓ મહર (મશ્કરી) કરશે કે આની માને ચોર લઈ ગયા. અને કજિયો કરશે તો કહેશે કે અમે તો આ ઘોડીને વિષે કહેતા હતા !’

• વિશેષણ
  • દયાળુ; દયાવાન
  • સુગંધિત.

રૂઢિ પ્રયોગ

• મહર બાંધવો = સ્ત્રીને ધન કે સંપત્તિ બક્ષિશ આપવી.

સંદર્ભ

• મહર ભગવદ્ગોમંડલ પર.